SŁOWO WSTĘPNE

 

Prawdziwa religia konfrontuje ziemię z Niebem i obdarza czas wiecznością. Dziś jednakże przeżywamy kryzys prawdziwej religijności. Człowiek oddany nieumiarkowanie uciechom zmysłowym i materialnym zatracił poczucie rzeczywistości Majestatu Bożego, a na jego miejsce wprowadził obraz nowy, ograniczony i przyziemny. Niemal powszechnie przyjęty przez chrześcijan okrojony pogląd na Boga, Jego niemal "skolegowanie"; i zbanalizowanie, stał się powodem licznych pomniejszych, nękających nas obecnie nieszczęść. Po utracie poczucia majestatu i świętości nastąpił zanik bojaźni Boga i świadomości Jego obecności. Człowiek zatracił ducha nabożeństwa i zdolność zwracania się ku własnemu wnętrzu, aby w pełnej uwielbienia ciszy móc adorować Boga. Niemożliwością jest utrzymanie zdrowych praktyk religijnych i właściwych postaw moralnych, jeśli nasz obraz Boga stanie się błędny i nieadekwatny.

Istnieją jednakże w łonie katolicyzmu grupy wiernych, którym obecny stan Kościoła, wiary i religijności nie daje spokoju. Swą duchową ojczyznę, w Kościele, odnaleźli w wielowiekowym rzymskim obrządku klasycznym, szczególnie zaś w Mszy św. w rycie Piusa V, zwanej popularnie "trydencką";. Ta liturgiczna orientacja silny trend powrotu do tradycji w ogóle, daje się wyraźnie zauważyć przede wszystkim u młodego, posoborowego pokolenia katolickiego. Zarówno w Europie jak na świecie działa szereg ruchów i ośrodków intelektualnych na rzecz odrodzenia tradycji łacińskiej. Obok licznych, aktywnych i dobrze zorganizowanych instytucji katolików świeckich istnieje zgoła kilkanaście nowopowstałych tradycyjnych instytutów życia konsekrowanego i apostolskiego.

Jak wytłumaczyć ów powrót do korzeni katolicyzmu, zwrot ku łacińskiej tradycji? Jak wyjaśnić związany z tym fenomen pokoleniowy? Na taki stan rzeczy złożyło się zapewne wiele różnorodnych przyczyn. Między innymi coraz bardziej postępujące zeświecczenie w świecie przesiąkniętym niemoralnością i libertynizmem, ogólny zanik wartości społecznych, powszechny kryzys kultury współczesnej, nihilizm, etc. Z drugiej strony - poszukiwanie misterium i sacrum, chęć pogłębienia wiary, pragnienie nadprzyrodzoności; postulat kultury chrześcijańskiej, państwa katolickiego, uzdrowienia życia społecznego; troska o Kościół, o jego nauczanie w pełni, interpretację Soboru Watykańskiego II w duchu poprzednich soborów i encyklik papieskich, brak akceptacji dla przesadnego antropocentryzmu w duszpasterstwie; ucieczka od nadużyć liturgicznych oraz błędów jak np. redukowanie pozycji kapłana do poziomu czysto funkcjonalnego, minimalizowanie ofiarnego charakteru Mszy, tworzenie nowych obrzędów pod pretekstem, iż ułatwia się zrozumienie, a także jednostronne podkreślanie charakteru wspólnotowego liturgii, czy ogólny racjonalizm wypełniony banałem i pragmatyzmem. [Joseph kard. Ratzinger, Wykład wygłoszony 24 X 1998 w Rzymie z okazji dziesięciolecia Motu Proprio "Ecclesia Dei"; (za "Christianitas"; nr 1/2, 1999)]

Zjawisko powrotu do tradycji można zaobserwować również w Polsce. Od dobrych kilku lat istnieją grupy tzw. indultowe, skupiające niekiedy elity życia społecznego. Grupa taka, za zgodą danego biskupa ordynariusza, ma możliwość korzystania z duchowych dóbr Kościoła właśnie w rycie tradycyjnym rzymskim.

Dom Gerard, założyciel i opat benedyktyńskiego klasztoru św. Magdaleny w francuskim Le Barroux, napisał w liście z 6 sierpnia 1996:

 

 

Za pozwoleniem Stolicy Apostolskiej liczne opactwa, konwenty, instytuty kapłańskie oraz wielu księży diecezjalnych na całym świecie sprawują liturgię według ksiąg liturgicznych z r. 1962. Zachętą do starań o możliwość regularnego uczęszczania na Msze święte trydenckie, także w naszych polskich diecezjach, stały się niewątpliwie dwa znaczące dokumenty Watykanu. Pierwszy z nich to „Quattuor abhinc annos” wydany 3 października 1984 r. [AAS 76 / 1984, ss. 1088-1089], w którym papież Jan Paweł II przychyla się życzeniom ludu katolickiego, wyrażając swoją zgodę, a co za tym idzie, upełnomocniając biskupów ordynariuszy na całym świecie do udzielania zezwoleń kapłanom i wiernym, pragnącym korzystać z odprawianych nabożeństw w obrządku łacińskim według rubryk z 1962 r.

Drugi dokument to motu proprio „Ecclesia Dei”, który ukazał się cztery lata później (2 lipca 1988) w związku z bolesnym wydarzeniem, jakim były święcenia biskupie bez mandatu papieskiego udzielone 30 czerwca 1988 przez arcybiskupa Marcela Lefebvre’a czterem księżom z założonej przez niego konfraterni. Obok wyrażenia smutku przez Następcę Piotrowego i ogólnej analizy owego nielegalnego czynu, padają pod koniec tegoż listu apostolskiego następujące słowa: „Tym wszystkim katolikom, którzy żywią przywiązanie do niektórych dawnych form liturgii i dyscypliny tradycji łacińskiej, pragnę wyrazić moją wolę - i proszę, by podjęli ją także biskupi oraz osoby pełniące w Kościele posługę duszpasterską - ułatwienia im komunii kościelnej poprzez decyzje mające na celu zagwarantowanie szacunku dla ich słusznych życzeń”[„Eccl. Dei” nr 5c].Zaś poniżej czytamy: „Ponadto wszędzie należy uszanować nastawienie tych, którzy czują się związani z liturgiczną tradycją łacińską, poprzez szerokie i wielkoduszne zastosowanych już dawniej przez Stolicę Apostolską zaleceń co do posługiwania się Mszałem Rzymskim według typicznego wydania z roku 1962” [„Eccl. Dei” nr 6c].