Wiosną 1591 r., ostatniego roku jego życia na tej ziemi, św. Jan od Krzyża opowiada swemu bratu Franciszkowi takie oto wydarzenie: "W klasztorze (Segovia) mieliśmy pewien obraz z dźwigającym krzyż Chrystusem. Pewnego dnia, gdy przed nim stałem, pomyślałem, że obraz ten lepiej będzie powiesić w kościele, żeby nie tylko bracia zakonni, lecz również wszyscy, którzy przychodzą do kościoła, mogli się przed nim modlić. Wkrótce potem wprowadziłem mój pomysł w czyn. Kiedy już go przeniosłem do kościoła, poczułem, jak gdyby Pan nasz przemówił do mnie z obrazu: Bracie Janie, proś Mnie, o co zechcesz, a Ja ci to podaruję. Odpowiedziałem Mu: Panie, pragnę dla Ciebie znosić trudy i wzgardę. O to prosiłem naszego Pana. A On tak wszystko urządził, że cierpię raczej z powodu niezasłużonego uznania, jakie mi się okazuje" (wypowiedź jednego ze współbraci podczas procesu beatyfikacyjnego).

Na wielu obrazach przedstawiających św. Jana od Krzyża wkrótce zaczęto umieszczać napis: "Et pati et contemni - cierpieć i zostać wzgardzonym!".

Co się kryje za takim życzeniem? Co skłoniło św. Jana do tego, żeby życzył sobie cierpienia i zlekceważenia?

Cierpieć niedolę i być zlekceważonym - to jest codzienne doświadczenie w warunkach życia w szesnastowiecznej Hiszpanii, przynajmniej dla maluczkich i ubogich, do których należeli również św. Jan i jego rodzina. Pomyślmy tylko o tym, ilu ludzi pochłaniały choroby i epidemie, o tym, że w wielu rodzinach siedmio- czy ośmiodzietnych tylko jedno lub dwoje dzieci osiągało wiek młodzieńczy; a zostać zlekceważonym - to już i tak było "doświadczeniem stanowym" ludu, który dla wielkich tego świata liczył się tylko o tyle, o ile pomnażał ich władzę i pieniądze. Ojciec Jan nie musiał więc sobie życzyć cierpienia i wzgardy. On i jego bliscy w klasztorze i w rodzinie mieli tego już pod dostatkiem! Otóż najważniejsze w tym tak dziwnie dla nas brzmiącym życzeniu są słowa: "DLA CIEBIE".

Nie o samo cierpienie prosił św. Jan, ale o dar, żeby cierpienie, które już jest obecne i nieodwołalne, móc tak znosić, by nie podważało ono zaufania i miłości do Boga. Nie chodzi tutaj o zamiłowanie do cierpienia, ale o miłość do Boga pomimo cierpienia i wzgardy. "Dla Ciebie cierpieć trudy i wzgardę" - oznacza to: chciałbym żyć z Tobą, Panie, w dobrych i złych dniach, w zdrowiu i chorobie, wtedy gdy zaznaję czci i wtedy gdy zaznaję wzgardy. Słowa te są podobne do tych, które oblubieńcy mówią sobie przed ołtarzem na ślubnym kobiercu.

Ta często w ciągu ostatnich czterech stuleci powtarzana formuła: "Cierpieć i być wzgardzonym!" zagubiła to "dla Ciebie, Panie" i przez to wprowadziła ludzi w postawę cierpiętniczą, mylnie braną za pobożność, postawę, która musi być odpychająca dla każdego zdrowo odczuwającego człowieka. Prawdziwa mistyka krzyża nie szuka krzyża, ale w krzyżu i cierpieniu szuka wspólnoty z Chrystusem. A prawdziwym mistykom krzyża obca jest myśl, by przez samo znoszenie i szukanie cierpienia można było wyjednać u Boga zbawienie dla siebie i dla Kościoła. Tajemnica krzyża jest obecna w ich życiu, ponieważ przeżywają oni tajemnicę wspólnoty życia z dźwigającym krzyż Chrystusem. "Panie, dokąd Ty idziesz, tam muszę iść również ja" - modli się św. Teresa od Jezusa - i "co Ty cierpisz, to również ja chcę cierpieć. Idźmy więc razem, Panie" (przekaz ustny).

Ulrich Dobhan OCD, w: Reinhard Körner, Jan od Krzyża. Szczerze wierzyć