KOMISJA PAPIESKA ECCLESIA DEI
Instrukcja o stosowaniu Listu Apostolskiego motu proprio Summorum
Pontificum
Jego Świątobliwości Papieża Benedykta XVI
I. Wprowadzenie
1. List apostolski motu proprio Summorum Pontificum
Papieża Benedykta XVI z 7 lipca 2007, który wszedł w życie 14 września 2007,
udostępnił bogactwo liturgii rzymskiej Kościołowi powszechnemu.
2. Przez to motu proprio Papież Benedykt XVI promulgował prawo powszechne dla
Kościoła, z intencją nadania nowych ram normatywnych używaniu liturgii rzymskiej
obowiązującej w 1962.
3. Po przypomnieniu starań Papieży o świętą liturgię i rewizję ksiąg
liturgicznych, Ojciec Święty przypomina tradycyjną zasadę – uznaną od czasów
niepamiętnych i która ma być koniecznie zachowana w przyszłości – zgodnie
z którą “każdy Kościół partykularny powinien być w zgodzie z Kościołem
powszechnym, nie tylko co do doktryny wiary i znaków sakramentalnych, lecz także
co do zwyczajów powszechnie przyjętych z nieprzerwanej tradycji apostolskiej.
Należy je zachowywać nie tylko po to, aby uniknąć błędów, lecz po to, by
przekazywać integralność wiary, ponieważ reguła modlitwy Kościoła odpowiada jego
regule wiary”[1].
4. Namiestnik Apostolski przypomina ponadto Biskupów Rzymu, którzy są
najbardziej zasłużeni w tym dziele – zwłaszcza świętego Grzegorza Wielkiego i
świętego Piusa V. Papież podkreśla również, że wśród świętych ksiąg
liturgicznych szczególną rolę odegrało Missale Romanum i że w ciągu wieków
podlegało ono aktualizacjom aż po błogosławionego Papieża Jana XXIII. Następnie,
w związku z reformą liturgiczną po Soborze Watykańskim II, Paweł VI w roku 1970
zaaprobował nowy Mszał Rzymski przewidziany do użytku Kościoła obrządku
łacińskiego, który następnie został przełożony na wiele języków, a którego
trzecie wydanie typiczne promulgował w roku 2000 Jan Paweł II.
5. Wielu wiernych, ukształtowanych w duchu form liturgicznych poprzedzających
Sobór Watykański II, wyrażało żywe pragnienie zachowania dawnej tradycji.
Dlatego poprzez specjalny indult Quattuor abhinc annos, wydany w 1984
przez Świętą Kongregację Kultu Bożego, Papież Jan Paweł II zezwolił pod pewnymi
warunkami na wznowienie używania Mszału Rzymskiego promulgowanego przez
błogosławionego Jana XXIII. Ponadto, wraz z motu proprio Ecclesia Dei z
1988 Papież Jan Paweł II wezwał Biskupów, aby hojnie udzielali tego pozwolenia
wszystkim wiernym, którzy o to proszą. Podobnie Papież Benedykt XVI w motu
proprio Summorum Pontificum wskazał kilka zasadniczych kryteriów
dotyczących zachowywania usus antiquior rytu rzymskiego , które wypada
tu przypomnieć.
6.Tekst Mszału Rzymskiego promulgowanego przez Papieża Pawła VI oraz teksty
należące do ostatniej edycji Jana XXIII są dwiema formami liturgii rzymskiej
nazywanymi odpowiednio “zwyczajną” i “nadzwyczajną”. Chodzi tu zatem o dwa
zwyczaje jednego rytu rzymskiego, które stoją obok siebie. Albowiem obie formy
są wyrazem jedynego “prawa modlitwy” (lex orandi) Kościoła. Ze względu
na swoją starożytność i czcigodność forma nadzwyczajna musi być zachowywana z
należnym jej honorem.
7. Motu proprio Summorum Pontificum towarzyszy list Ojca Świętego do
Biskupów, opublikowany tego samego dnia (7 lipca 2007) i przedstawiający szersze
objaśnienia na temat słuszności i potrzeby samego motu proprio: chodziło bowiem
o wypełnienie istniejącej próżni poprzez nadanie nowych ram normatywnych
używaniu liturgii rzymskiej obowiązującej w 1962.
Ramy te narzucały się
szczególnie przez to, że w chwili wprowadzenia nowego mszału nie wydawało się
konieczne wydawanie dyspozycji mających regulować używanie liturgii
obowiązującej w 1962. Ze względu na wzrost liczby tych, którzy proszą o
możliwość używania formy nadzwyczajnej, stało się konieczne wydanie pewnych norm
w tym przedmiocie.
Papież Benedykt XVI stwierdza przede wszystkim: “Nie ma
żadnej sprzeczności między jednym i drugim wydaniem Missale Romanum. Dzieje
liturgii są zbudowane ze wzrastania i postępu, nigdy z zerwania. To, co było
święte dla wcześniejszych pokoleń, pozostaje wielkie i święte dla nas, i nie
może nagle okazać się całkowicie zakazane, lub wręcz uznane za
niegodziwe”[2].
8. Motu proprio Summorum Pontificum stanowi znaczący wyraz
magisterium Biskupa Rzymu i właściwej mu posługi [munus] – regulowania
i porządkowania świętej liturgii Kościoła[3] – oraz przejawia troskę Namiestnika
Chrystusowego i Pasterza Kościoła powszechnego[4]. Jego celem jest:
a) ofiarowanie wszystkim wiernym liturgii rzymskiej w usus
antiquior, jako skarbu do najstaranniejszego zachowania;
b)
zagwarantowanie i realne zapewnienie używania nadzwyczajnej formy wszystkim tym,
którzy tego pragną – w takim rozumieniu, że używanie liturgii rzymskiej
obowiązującej w 1962 jest prawem danym dla dobra wiernych, a więc ma być
interpretowane w sensie przychylnym dla wiernych, którzy są jego głównymi
adresatami;
c) sprzyjać pojednaniu wewnątrz Kościoła.
II. Kompetencje Komisji Papieskiej Ecclesia
Dei
9. Najwyższy Pasterz udzielił Komisji Papieskiej Eclesia
Dei zwyczajnej władzy wikariusza w sprawach leżących w jej kompetencjach, w
szczególności nadzoru nad wprowadzaniem w życie postanowień motu proprio
Summorum Pontificum (por. art. 12).
10. par. 1. Komisja Papieska wykonuje swoją władzę, poza kompetencjami
przyznanymi przez papieża Jana Pawła II i potwierdzonymi przez papieża Benedykta
XVI (por. art. 12-12), także poprzez decydowanie w sprawach rekursów wniesionych
do niej zgodnie z przepisami, jako hierarchiczny przełożony, przeciwko
jakimkolwiek możliwym decyzjom administracyjnym Ordynariusza, które okazałyby
się niezgodne z motu proprio.
par. 2. Dekrety, którymi Komisja Papieska rozstrzyga rekursy, mogą być
zaskarżane ad normam iuris przed Najwyższym Trybunałem Sygnatury
Apostolskiej.
11. Po uzyskaniu zgody Kongregacji Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów,
Komisja Papieska Ecclesia Dei, będzie odpowiadała za nadzór nad
przyszłymi wydaniami tekstów liturgicznych dotyczących formy nadzwyczajnej rytu
rzymskiego
III. Przepisy szczegółowe
12. W
następstwie ankiety przeprowadzonej wśród Biskupów z całego świata i ze względu
na zagwarantowanie poprawnej interpretacji oraz właściwego zastosowania motu
proprio Summorum Pontificum, Komisja Papieska na mocy władzy jej
udzielonej oraz swych uprawnień, wydaje niniejszą Instrukcję, zgodnie z kanonem
34 Kodeksu Prawa Kanonicznego.
Kompetencje Biskupów
Diecezjalnych
13. Zgodnie z Kodeksem Prawa Kanonicznego[5] Biskupi
diecezjalni mają czuwać nad zagwarantowaniem dobra wspólnego w dziedzinie
liturgii i do czynienia tego w ten sposób, aby wszystko odbywało się godnie, w
pokoju i ze spokojem, zawsze w zgodzie z intencją Biskupa Rzymu jasno wyrażoną
przez motu proprio Summorum Pontificum[6]. W przypadku sporu lub
uzasadnionej wątpliwości w przedmiocie celebracji w formie nadzwyczajnej sąd
jest zastrzeżony dla Komisji Papieskiej.
14. Jest zadaniem biskupa diecezjalnego podjęcie wszelkich koniecznych
środków dla zapewnienia należytego szacunku dla nadzwyczajnej formy Rytu
Rzymskiego, zgodnie z motu proprio Summorum Pontificum
Coetus fidelium [grupa
wiernych] (por. motu proprio Summorum Pontifcum, art. 5 par.
8)
15. Grupa wiernych może być określona jako trwale istniejąca
(“stabiliter existens”) zgodnie z sensem art. 5, par. 1 motu proprio
Summorum Pontificum wówczas, gdy składa się z osób należących do
określonej parafii, które, nawet już po opublikowaniu motu proprio Summorum
Pontificum łączą się z powodu swej czci dla Liturgii w usus
antiquior i które proszą, by mogła ona być celebrowana w kościele
parafialnym, w oratorium albo kaplicy. Taka grupa może składać się również z
osób należących do różnych parafii lub diecezji, które gromadzą się w powyższym
celu w konkretnym kościele parafialnym, kaplicy albo oratorium.
16. W przypadku kapłana, który pojawia się okazjonalnie w kościele
parafialnym z pewną liczbą wiernych i pragnie celebrować Mszę w formie
nadzwyczajnej, jak przewidziane jest przez artykuły 2 i 4 motu proprio
Summorum Pontificum, proboszcz albo rektor kościoła, albo kapłan
odpowiedzialny jest upoważniony do udzielenia pozwolenia na taką celebrację,
biorąc jednak pod uwagę rozkład celebracji liturgicznych w tym kościele.
17. Par. 1 W rozstrzyganiu konkretnych przypadków proboszcz, rektor albo
kapłan odpowiedzialny za kościół ma się kierować roztropnością, powodowany
pasterską gorliwością i duchem hojnej gościnności.
par. 2 Jeśli grupa składa się z niewielu wiernych, należy zwrócić się do
Ordynariusza miejsca o wskazanie kościoła, w którym wierni ci mogliby się
gromadzić na takich celebracjach, aby zaangażowane uczestnictwo mogło stać
się łatwiejsze, a celebracja Mszy świętej godniejsza.
18. Również w sanktuariach i miejscach pielgrzymkowych możliwość celebracji
Mszy w formie nadzwyczajnej ma być oferowana grupom pielgrzymów, którzy o to
poproszą (por. motu proprio Summorum Pontificum, art. 5, par.
3), jeśli jest zdatny kapłan.
19. Wierni, którzy proszą o Msze św. w formie nadzwyczajnej, nie mogą w żaden
sposób popierać albo należeć do grup, które okazują się być przeciwko ważności
bądź prawomocności Mszy św. i Sakramentów celebrowanych w formie zwyczajnej albo
przeciwko Biskupowi Rzymu jako Najwyższemu Pasterzowi Kościoła Powszechnego.
Sacerdos idoneus (zdatny
kapłan) (por. motu proprio Summorum Pontificum art. 5, par.
4)
20. W odniesieniu do kwestii koniecznych wymagań wobec kapłana, aby
był uznany za zdatnego do celebrowania Mszy w formie nadzwyczajnej stanowi się
co następuje:
a. Każdy kapłan katolicki, któremu nie jest to zabronione przez Prawo
Kanoniczne[7], ma być uważany za zdatnego do celebrowania Mszy św. w formie
nadzwyczajnej.
b. Co się tyczy łaciny, konieczne jest, aby kapłan mający celebrować potrafił
wypowiadać słowa poprawnie i rozumiał ich znaczenie.
c. Jeśli chodzi o umiejętność odprawiania rytu, za zdatnych uważa się tych
kapłanów, którzy z własnej woli przystępują do celebrowania według formy
nadzwyczajnej, i tych, którzy czynili to w przeszłości.
21. Usilnie prosi się Ordynariuszy o zapewnienie kapłanom okazji uzyskania
adekwatnego przygotowania do odprawiania liturgii w formie nadzwyczajnej.
Dotyczy to zwłaszcza Seminariów, gdzie przyszli kapłani powinni otrzymać
odpowiednia formację, włącznie z nauką łaciny[8], oraz – jeżeli okoliczności za
tym przemawiają – możliwość nauki formy nadzwyczajnej rytu rzymskiego.
22. W diecezjach bez zdatnego kapłana Biskupi diecezjalni mogą poprosić o
współpracę kapłanów z Instytutów erygowanych przez Papieską Komisję Ecclesia
Dei - zarówno w celebrowaniu, jak i nawet w nauczaniu celebrowania.
23. Prawo celebrowania Mszy sine populo, czyli z uczestnictwem
jedynie ministranta, w nadzwyczajnej formie rytu rzymskiego jest udzielone przez
motu proprio każdemu kapłanowi świeckiemu lub zakonnemu (por. motu proprio
Summorum Pontificum, art. 2). Na te celebracje kapłani nie potrzebują
zatem, według motu proprio Summorum Pontificum, żadnego osobnego
zezwolenia od swego Ordynariusza lub przełożonego.
Dyscyplina liturgiczna i
kościelna
24. Księgi liturgiczne nadzwyczajnej formy rytu rzymskiego
mają być używane w takim kształcie, w jakim zostały promulgowane. Wszyscy,
którzy pragną celebrować w nadzwyczajnej formie rytu rzymskiego, muszą znać
odpowiednie rubryki i są zobowiązani do poprawnego ich przestrzegania.
25. Nowi święci i niektóre spośród nowych prefacji mogą i powinny być dodane
do mszału z 1962 r.[9] zgodnie z rozporządzeniami, które zostaną wydane w
przyszłości.
26. Zgodnie z tym, co jest przewidziane przez artykuł 6 motu proprio
Summorum Pontificum, czytania w Mszach według mszału z 1962 r. mogą być
wykonywane albo wyłącznie po łacinie, albo po łacinie i następnie w języku
narodowym, albo, w mszach czytanych, wyłącznie w języku narodowym.
27. Jeśli chodzi o normy dyscyplinarne związane z celebracją, stosuje się
dyscyplinę kościelną zawartą w Kodeksie Prawa Kanonicznego z 1983 r.
28. Ponadto, na mocy swojego charakteru jako prawa specjalnego, motu proprio
Summorum Pontificum w swoim własnym zakresie znosi wszystkie przepisy
prawa, związane ze świętymi obrzędami, promulgowane po 1962 r. nie dające się
zastosować do rubryk ksiąg liturgicznych obowiązujących w 1962 r.
Bierzmowanie i udzielanie
Święceń
29. Pozwolenie na użycie starszej formuły obrzędu bierzmowania
zostało potwierdzone przez motu proprio Summorum Pontificum (art.
9, par. 2). Tak więc w formie nadzwyczajnej nie jest konieczne użycie nowszej
formuły papieża Pawła VI, która znajduje się w Ordo Confirmationis.
30. Jeśli chodzi o tonsurę, niższe święcenia i subdiakonat, motu proprio
Summorum Pontificum nie wprowadza żadnej zmiany w dyscyplinie Kodeksu
Prawa Kanonicznego z 1983 r. W konsekwencji w instytutach życia konsekrowanego i
stowarzyszeniach życia apostolskiego, które podlegają Papieskiej Komisjii
Ecclesia Dei, każdy, kto złożył uroczyste śluby albo na stałe został
włączony do kapłańskiego instytutu życia apostolskiego, zostaje inkardynowany
jako duchowny w instytucie albo stowarzyszeniu po otrzymaniu święceń diakonatu,
w zgodzie z kan. 226, par. 2 Kodeksu Prawa Kanonicznego.
31. Jedynie w instytutach życia konsekrowanego i stowarzyszeniach życia
apostolskiego podlegających Papieskiej Komisji Ecclesia Dei, oraz tam,
gdzie zachowuje się używanie ksiąg liturgicznych formy nadzwyczajnej,
dozwolone jest użycie Pontificale Romanum z 1962 r. przy
udzielaniu wyższych i niższych święceń.
Breviarium Romanum
32.
Art. 9 par. 3 motu proprio Summorum Pontificum daje duchownym prawo
używania brewiarza (Breviarium Romanum) obowiązującego w 1962 r., który
powinien być odmawiany w całości i po łacinie.
Święte Triduum
33. Jeśli
jest zdatny kapłan, grupa wiernych przywiązana do wcześniejszej tradycji
liturgicznej może również celebrować święte Triduum w formie nadzwyczajnej. W
przypadku, gdy nie byłoby kościoła lub oratorium przeznaczonego wyłącznie dla
tych celebracji, proboszcz lub Ordynariusz mają podjąć decyzje
najprzychylniejsze dobru dusz, w porozumieniu z kapłanem, nie wykluczając
możliwości powtórzenia celebracji świętego Triduum w tym samym kościele.
Ryty własne zakonów
34.
Dozwolone jest używanie ksiąg liturgicznych właściwych dla zakonów i
obowiązujących w 1962 r.
Pontificale Romanum i
Rituale Romanum
35. Zgodnie z n. 28 niniejszej Instrukcji i z
zachowaniem tego, co jest przepisane przez n. 31, dozwolone jest używanie
Pontyfikału Rzymskiego i Rytuału Rzymskiego, a także
Ceremoniału Biskupów, obowiązujących w 1962.
W trakcie audiencji w dniu 8 kwietnia 2011, udzielonej Kardynałowi
Przewodniczącemu Papieskiej Komisji Ecclesia Dei, Najwyższy Pasterz Benedykt XVI
zaaprobował niniejszą Instrukcję i polecił jej opublikowanie.
Dan w Rzymie, w siedzibie Papieskiej Komisji Ecclesia Dei, 30
kwietnia 2011, we wspomnienie świętego Piusa V.
Kard. William Levada,
Przewodniczący
ks. prałat Guido Pozzo,
Sekretarz
(Tłumaczenie nieoficjalne, staraniem redakcji “Christianitas”)
|
