Z tym pierwszym elementem przeplata się drugi – już o wiele poważniejszy. Treść liturgii dopasowuje się do potrzeb danej grupy. W nie tak dawnych czasach było wiadomo, że na Mszy św. o godzinie takiej a takiej jest kazanie przeznaczone głownie dla dzieci. Rodzice z małymi dziećmi uczestniczyli właśnie w takiej Mszy. Była jeszcze tzw. „suma”, Msza odprawiana w intencji parafian, na ogół była ona najbardziej uroczystą Mszą w niedzielę, a kazanie było skierowane do dorosłych. Obecnie mimo, że nazewnictwo się ostało, nierzadko suma jest odprawiana tak samo jak inne msze niedzielne. Istotne w naszych rozważaniach jest to, że celebracja liturgii jest przystosowywana do danej grupy.

I tak, o mszach dla dzieci pisano wiele i każdy zdaje sobie sprawę jak one wyglądają. Podobnie sprawa się ma z mszami dla młodzieży akademickiej czy dla uczniów gimnazjum. Pewne jest jedno – uczestnictwo w tych mszach uczy młode umysły, że liturgia jest przeznaczona dla nich. Rodzice często narzekają, że ich dzieci nie chcą iść na inna mszę „bo jest nudna”, młodzież chodzi chętnie do ulubionego duszpasterza, a gdy go zabraknie - często przestaje chodzić. I ponieważ wszyscy żyjemy pod presją „sukcesu”, duszpasterze robią wszelakie wysiłki, by przyciągnąć młodych i móc powiedzieć, że ich duszpasterstwo jest skuteczne. Stąd śpiewy i gitary. Stąd wprowadzanie elementów dalekich od rubryk liturgicznych, nawet takich, które nie maja nic wspólnego z katolicyzmem. Przykładem niech będą takie nowinki jak msza dla spacerowiczów, dla zwierząt, dla właścicieli czworonogów (wraz ze zwierzątkami), dla zakochanych, motocyklistów. Czytelnik może znaleźć jeszcze wiele innych dziwacznych przykładów. My zatrzymamy się tylko na wyżej podanych. I tak – msza dla spacerowiczów, jak obiecują oo. dominikanie jest krótka i nie potrwa dłużej niż 40 min. Można wywnioskować, że spacerowicz nie będzie musiał na długo przerywać swój spacer, a przy okazji „załatwi” i niedzielny obowiązek. Dla zwierząt i ich właścicieli już od kilku lat odprawiają msze głównie oo. franciszkanie. Oczywiście w „Dniu dobroci dla zwierząt”, który o dziwo „przypada” w święto św. Franciszka. Dla zakochanych odprawia się pod wpływem wprowadzanego ostatnio dnia „walentynek”. Dla motocyklistów oczywiście odprawia ksiądz motocyklista, który po mszy chętnie rusza w rajd. To wszystko po raz kolejny wskazuje na postawienie człowieka w centrum liturgii.

Nie potrzeba jednak koniecznie szukać wynaturzeń typu „msza dla zwierząt”. Kolejny element przesunięcia akcentu w kierunku człowieka jest nieodłącznie związany z tzw. „uczestnictwem” we Mszy św. Składa się na to najpierw wmówienie wiernym, że jeśli celebracja odbywa się w języku narodowym, to wierny „wszystko rozumie”. Ciągły argument podawany przeciw mszy w rycie nadzwyczajnym to „nie znam łaciny”. Temat ten jest oczywiście bardzo szeroki i do niego należy wrócić, tu jednak tylko zasygnalizujemy fakt, że takie rozumowanie prowadzi do przekonania, jakoby w liturgii najważniejszym jest człowiek, i dlatego liturgia ma być skierowana do niego. Ma być w języku zrozumiałym bez wysiłku. W tym kontekście wypada się zgodzić z odprawianiem w różnych gwarach (znana jest sprawa odprawiania w gwarze góralskiej). Co gorzej – można niestety przyznać rację pewnemu hołdującemu hip-hopowi dominikaninowi, który twierdzi, że jeśli są msze dla dzieci, młodzieży itd., to nie ma powodu by nie były odprawiane również i coniedzielne msze dla hip-hopowców (sporadzycznie, jak widać z przytoczonego na końcu przykładu bywają). I by nie czytać na nich „dobrej czytanki według świętego zioma Janka” (dla tych, co nie spotkali się z hip-hopowym wydaniem Ewangelii wyjaśniam, że chodzi o Ewangelię św. Jana). Rzeczywiście – jeśli wszystko jest dla ludzi, nie ma powodu niektórych z nich wyłączać. Wtedy konsekwentnie należałoby zrobić msze dla dresiarzy, blokersów, flecistów, grających na grzebieniu itd. Mieści się to w teologii liturgii jako miejsca, gdzie człowiek ma poczuć się docenionym i dostać odpowiednia dla siebie możliwość spotkania się z Bogiem.

Maria K. Kominek OPs
12. 10. 2007