Przedmowa - Część I - Część II - Część III - Część IV

Kult chrześcijański, lub też dokładniej: liturgia wiary chrześcijańskiej, nie może być uważana za schrystianizowaną formę kultu synagogi, jakkolwiek w swym konkretnym kształcie wiele zawdzięcza liturgii synagogi. Synagoga była zawsze ukierunkowana na świątynię i taką pozostała także po zburzeniu świątyni. Liturgia słowa, która ze wspaniałą głębią dokonuje się w synagodze, postrzega siebie samą jako niewystarczającą i różni się przez to od nabożeństwa słowa w islamie, stanowiącego wraz z pielgrzymką i postem całość wymaganej przez Koran czci Bożej. Kult synagogi jest z kolei liturgią odbywającą się w czasie pozbawionym świątyni i w oczekiwaniu na jej odzyskanie. Kult chrześcijański postrzega zburzenie świątyni Jerozolimskiej jako wydarzenie ostateczne i teologicznie konieczne. Jej miejsce zajęła uniwersalna świątynia zmartwychwstałego Chrystusa, którego ramiona rozciągnięte na krzyżu otwarte są na świat, by wszystkich objąć wieczną miłością. Nowa świątynia już istnieje, a z nią także nowa, ostateczna ofiara: ujawnione w Krzyżu i Zmartwychwstaniu człowieczeństwo Chrystusa. Modlitwa człowieka Jezusa stopiona jest teraz z wewnątrztrynitarnym dialogiem wiecznej miłości. W modlitwę tą Jezus włącza ludzi poprzez Eucharystię, która jest zawsze otwartą bramą uwielbienia i prawdziwą ofiarą, ofiarą Nowego Przymierza, "służbą Bożą odpowiadającą Logosowi" [logosgemäßer Gottesdienst]. W nowożytnych sporach teologicznych groźne w skutkach było to, że kult Boży Nowego Przymierza ujmowano na sposób czysto synagogalny, w ostrym przeciwstawieniu do świątyni, która uznawana była za wyraz Prawa, a tym samym za całkowicie przezwyciężony etap "religii". W ten sposób nie można już było zrozumieć kapłaństwa i ofiary; a całościowe "wypełnienie" przedchrześcijańskiej historii zbawienia i wewnętrzna jedność Testamentów nie były już widoczne. Głębsza analiza prowadzi jednak do wniosku, że do liturgii chrześcijańskiej przeniknęła nie tylko "synagoga", ale i "świątynia".
(...)
W tej perspektywie Pawłowe pojęcie "logike latreia", pojęcie służby Bożej odpowiadającej Logosowi, będziemy musieli uznać za najbardziej odpowiednią formułę dla wyrażenia postaci liturgii chrześcijańskiej. W tym pojęciu zbiegają się zarówno duchowe dążenia Starego Testamentu, jak i procesy wewnętrznego oczyszczenia obecne w historii religii, ludzkie poszukiwanie i Boża odpowiedź. Logos stworzenia, logos w człowieku i prawdziwy Logos, który stał się ciałem - Syn, spotykają się właśnie tutaj. Wszystkie inne określenia istoty liturgii są niewystarczające. Dla przykładu, jeśli ktoś chciałby opisać Eucharystię z perspektywy fenomenu liturgicznego jako "zgromadzenie", lub też z perspektywy aktu założycielskiego ostatniej Paschy Jezusa jako "ucztę", temu uda się objąć jedynie pojedyncze elementy, wszak umknie mu cały ogromny kontekst historyczny i teologiczny. Natomiast słowo "Eucharystia", które kieruje w stronę adoracji - w stronę uniwersalnej formy adoracji dokonującej się we wcieleniu, krzyżu i zmartwychwstaniu Chrystusa, można uznać za formułę streszczającą ideę logike latreia i tym samym za właściwe określenie liturgii chrześcijańskiej.